Podaj nazwę cywilizacji lub kultury oraz w której części Afryki rozwinęła się.
- Nazwa tej jednej z pierwszych kultur Afryki pochodzi od współczesnej nazwy wsi, obok której dokonano pierwszego odkrycia figurek z terakoty, wytwarzanych przez tę ludność. Nazwą tą określa się zarówno kulturę jak i ową społeczność. Pozostałe po niej ślady są najstarszymi rozpoznawalnymi dowodami istnienia zorganizowanego społeczeństwa na tym terenie Afryki. Uznawana jest przez badaczy za najwcześniejszą kulturę używającą żelaza w obrębie Afryki Zachodniej. Pierwsze ślady tej cywilizacji odkryto przypadkowo w 1931 roku podczas wydobycia cyny. Jedyne znalezione wytwory tej kultury to terakotowe rzeźby: głowy (często naturalnych rozmiarów), postacie ludzkie oraz figurki zwierząt.
2. Cywilizacja średniowiecznego imperium istniejącego w VII-XVI w. Od XII zaznaczyły się w nim wpływy islamskie, następnie przejściowo uzależnione od Mali (XIV w.). Rozkwit i szczyt potęgi w drugiej połowie wieku XV oraz pierwszym ćwierćwieczu XVI, gdy imperium opanowało ośrodki handlowe – Timbuktu i Dżenne, przejmując kontrolę nad szlakami handlowymi.
3. Cywilizacja przedkolonialnej . Była to cywilizacja o charakterze handlowym – z Afryki Wschodniej eksportowano towary (gł. kość słoniową, skóry zwierząt, płody rolne i niewolników), importowano zaś płótno, metale, ceramikę, cukier i zboża z Bliskiego Wschodu, Indii i Chin. Pierwszy ludem Czarnej Afryki, który zdobył broń palną.
4. Wysoko rozwinięta cywilizacja starożytnej Afryki. Początki cywilizacji sięgają zjednoczenia regionu delty ) i doliny Nilu w okresie predynastycznym (ok. 3500 p.n.e.). Regularne wylewy Nilu i w efekcie wysoka urodzajność gleby były korzystne dla rozwoju rolnictwa. Utrzymanie skomplikowanego systemu irygacyjnego rodziło potrzebę nadzoru administracyjnego, co z kolei prowadziło do powstania silnej władzy centralnej, z czasem zideologizowanej religijnie, oraz powstania pisma (hieroglify). Bliskość kopalń miedzi, złota i kamieni szlachetnych (Synaj, Nubia) przyczyniła się do rozwoju rzemiosła i wymiany handlowej z sąsiadami, a ogólna dostępność trwałego materiału budowlanego w postaci kamienia sprzyjała rozwojowi budownictwa.
5. Cywilizacja a potem państwo powstało w X-XIII wieku. Od czasu kontaktów handlowych z kupcami portugalskimi następował stopniowy spadek znaczenia państwa w regionie. które swój okres świetności przeżywało w X-XIII wieku, a upadek w XV wieku, gdy w Afryce pojawili się przybysze z Europy – Portugalczycy.
6. Tradycyjne królestwo i cywilizacja afrykańska zamieszkane przez lud Edo. Legendy umieszczają początki tej cywilizacji w odległej przeszłości na około 900 rok. Wedle tradycji lud przybył z Egiptu, wybrał władcę o imieniu Igodo. Jego syn Ere miał założyć wiele osad i utworzyć stowarzyszenia rzemieślników, rzeźbiarzy w drewnie i kości słoniowej. Miał on wprowadzić wiele elementów do ceremoniału dworskiego, np. tron (ekete). Sztuka rozwijała się od XII w. Posiada charakter dworski. Królestwo zasłynęło przede wszystkim z niezwykle pięknych brązów oraz rzeźb i masek z kości słoniowej.
7. Imperium a co z tym idzie cywilizacja rozwinęła się w średniowieczu, która istniała w latach 750. Chociaż znane swoim własnym obywatelom Soninke jako Wagadou– można przetłumaczyć jako Kraj ludzi. Imperium stało się bogate przez transsaharyjski handel złota i soli. Handel spowodował powiększającą się nadwyżkę przekazywaną większym centrom. To też spowodowało ekspansję terytorialną w celu zyskania kontroli nad intratnymi szlakami handlowymi.
Pytania opracowała: p. U. Ryś-Sowińska
